UVA i UVB – wpływ promieniowania słonecznego na skórę
Promienie UVA i UVB są dwoma głównymi typami promieniowania ultrafioletowego, które docierają do powierzchni Ziemi i mają różny wpływ na skórę. Podczas gdy UVA penetrują głębsze warstwy skóry, prowadząc do jej starzenia się, UVB są odpowiedzialne głównie za oparzenia słoneczne i mogą powodować nawet uszkodzenia DNA w komórkach skóry. Zrozumienie różnic między tymi dwoma rodzajami promieniowania jest ważne dla skutecznej ochrony przed ich szkodliwym działaniem.
Follow these 5 STEPS FOR A BETTER SKIN ROUTINE
Promieniowanie ultrafioletowe (UV) to niewidzialne dla ludzkiego oka promieniowanie elektromagnetyczne o długości fali krótszej niż światło widzialne, ale dłuższej niż promieniowanie rentgenowskie. Można wyróżnić trzy zakresy:
- UVC (100–280 nm) – jest całkowicie pochłaniane przez warstwę ozonową atmosfery i nie dociera do powierzchni Ziemi.
- UVB (280–320 nm) – stanowi około 5% promieniowania UV docierającego do powierzchni Ziemi. Jest odpowiedzialne za oparzenia słoneczne, uszkodzenia DNA i zwiększa ryzyko nowotworów skóry.
- UVA (320–400 nm) – stanowi około 95% promieniowania UV docierającego do powierzchni Ziemi. Penetruje skórę głębiej niż UVB i jest odpowiedzialne za fotostarzenie się skóry, przebarwienia i osłabienie układu odpornościowego.
Sprawdź też: Jak pozbyć się przebarwień na twarzy?
Promieniowanie UV jest emitowane nie tylko przez słońce, lecz również przez lampy stosowane w solarium i niektóre urządzenia emitujące promieniowanie UVA, np. lampy do manicure hybrydowego. Ekspozycja na promieniowanie UV może powodować nie tylko widoczne zmiany na skórze, lecz również prowadzić do rozwoju schorzeń oczu, takich jak zaćma i jaskra. Ochrona przed promieniami UV jest bardzo ważna, szczególnie dla osób o jasnej karnacji i z wrażliwą skórą. Intensywność promieniowania UV wzrasta wraz ze wzrostem wysokości nad poziomem morza, zależy też od pory dnia i roku.
Pora roku:
- lato – występuje wtedy największa intensywność promieniowania UVA i UVB, szczególnie w godzinach 10.00-16.00, kiedy słońce jest najwyżej na niebie;
- wiosna i jesień – poziom promieniowania UV jest niższy niż latem, ale nadal może być szkodliwy, zwłaszcza w słoneczne dni;
- zima – intensywność promieniowania UV jest wtedy najniższa, ale nadal należy stosować ochronę przeciwsłoneczną, zwłaszcza w górach i na śniegu, który odbija promieniowanie UV.
Pora dnia:
- godziny od 10.00 do 16.00 – największa intensywność promieniowania UVA i UVB;
- wczesny ranek i późne popołudnie – poziom promieniowania UV jest niższy, ale nadal może być szkodliwy;
- noc – promieniowanie UV nie jest emitowane.
Dodatkowe czynniki wpływające na intensywność promieniowania UV:
- szerokość geograficzna – im bliżej równika, tym większa intensywność promieni UV;
- wysokość nad poziomem morza – wzrost wysokości o 1000 m oznacza też wzrost intensywności promieniowania UV o około 10%;
- zachmurzenie – chmury pochłaniają część promieniowania UV, ale nawet w pochmurne dni należy stosować ochronę przeciwsłoneczną;
- rodzaj powierzchni – śnieg, piasek i woda odbijają oraz intensyfikują promienie UV;
- zanieczyszczenie powietrza może nasilić moc promieniowania UV.
Dowiedz się też: Jaki krem z filtrem wybrać?
Wpływ promieni UVA na skórę
Promienie UVA najgłębiej penetrują skórę, docierając do dermy (skóry właściwej). Choć powszechnie kojarzone są z negatywnymi skutkami, mają również pozytywne strony. Promienie UVA są niezbędne do syntezy witaminy D3 w skórze, która odgrywa ważną rolę w wielu procesach fizjologicznych, m.in. w regulacji gospodarki wapniowo-fosforanowej, funkcjonowaniu układu odpornościowego i mięśni. Umiarkowana ekspozycja na promienie UVA może zwiększać poziom serotoniny, neuroprzekaźnika odpowiedzialnego za nastrój i samopoczucie. Promieniowanie UVA stosowane jest też w terapii niektórych chorób skóry, takich jak łuszczyca, atopowe zapalenie skóry i bielactwo.
Negatywny wpływ promieni UVA:
- rozbijają włókna kolagenowe i elastynowe, co prowadzi do utraty jędrności i elastyczności skóry, powstawania zmarszczek, przebarwień i rozszerzonych porów;
- osłabiają komórki układu odpornościowego, co czyni skórę bardziej podatną na infekcje;
- zwiększają ryzyko rozwoju czerniaka i innych nowotworów skóry;
- mogą wywoływać lub nasilać alergie skórne, takie jak pokrzywka fotoalergiczna;
- mogą powodować powstawanie przebarwień i plam pigmentacyjnych.
Wpływ promieni UVB na skórę
Promieniowanie UVB penetruje płycej skórę niż UVA, docierając do naskórka (epidermy). Promienie UVB współdziałają z promieniami UVA w procesie syntezy witaminy D3 w skórze i także są stosowane w fototerapii niektórych chorób skóry.
Negatywne skutki promieniowania UVB są takie same jak w przypadku UVA. Co więcej:
- nadmierna ekspozycja na UVB prowadzi do oparzeń słonecznych, objawiających się zaczerwienieniem, bólem, obrzękiem i pęcherzami;
- promieniowanie UVB uszkadza DNA w komórkach skóry, co może prowadzić do mutacji i zwiększać ryzyko nowotworów skóry.
Metody ochrony przed promieniowaniem UV
Promieniowanie UV, choć niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu, może mieć negatywne skutki dla zdrowia, takie jak m.in. oparzenia słoneczne, starzenie się skóry, a nawet zwiększanie ryzyka nowotworów. Dlatego tak ważne jest stosowanie odpowiednich metod ochrony przed promieniowaniem UV.
Najskuteczniejsze metody fotoprotekcji:
1. Preparaty z filtrem UV – krem z SPF należy stosować na wszystkie odsłonięte partie ciała, co najmniej 15 minut przed wyjściem na słońce i ponownie co 2 godziny, a także po pływaniu lub spoceniu się. Należy wybierać kremy z filtrem z odpowiednio wysokim faktorem SPF (co najmniej 30) i szeroką ochroną (UVA + UVB), np. Cetaphil PRO Redness Control Krem nawilżający na dzień SPF 30 lub Cetaphil PRO Oil Control Krem nawilżająco-matujący SPF 30.
2. Okulary przeciwsłoneczne chronią oczy przed promieniowaniem UV, które może powodować uszkodzenia rogówki, plamki żółtej i zaćmę. Należy wybierać okulary z filtrem UV 400, które blokują 99–100% promieniowania UVA i UVB.
3. Zakrywanie ciała ubraniami i kapeluszem – należy wybierać ubrania z przewiewnych tkanin (np. lnu, jedwabiu, bawełny, wiskozy). Kapelusz z szerokim rondem doskonale ochroni twarz, szyję i uszy przed promieniowaniem UV.
4. Unikanie słońca w okresie największego nasłonecznienia – największe zagrożenie występuje w godzinach 10.00–16.00.
5. Regularne badania skóry u dermatologa – pozwala to na wczesne wykrycie ewentualnych zmian nowotworowych wywołanych przez promieniowanie słoneczne.
