Czym jest fototyp skóry? Jak sprawdzić swój?

Fototyp skóry to określenie, które opisuje jej reakcję na działanie promieniowania ultrafioletowego. Wyróżnia się sześć fototypów, od najjaśniejszego (I) do najciemniejszego (VI). Znajomość fototypu skóry jest niezbędna, aby dobrać odpowiednie kosmetyki chroniące przed promieniowaniem UV oraz bezpiecznie korzystać ze słońca.

Co to jest fototyp skóry? System klasyfikacji wg Fitzpatricka

Fototyp skóry to pojęcie określające jej reakcję na promieniowanie ultrafioletowe (UV). Jest on ściśle związany z ilością melaniny, naturalnego barwnika w skórze, który chroni ją przed szkodliwym działaniem słońca. Im więcej melaniny, tym ciemniejsza karnacja i większa odporność na oparzenia słoneczne.

Istnieje sześć fototypów skóry, sklasyfikowanych przez amerykańskiego dermatologa Thomasa B. Fitzpatricka w 1975 roku:

Fototyp I tzw. celtycki

Charakterystyka: bardzo jasna skóra, podatna na oparzenia słoneczne, piegi, jasne lub rude włosy, niebieskie lub zielone oczy.
Reakcja na słońce: szybko się opala na czerwono, nigdy nie brązowieje.

Fototyp II tzw. północnoeuropejski

Charakterystyka: jasna skóra, podatna na oparzenia słoneczne, piegi, jasne lub rude włosy, niebieskie, zielone lub piwne oczy.
Reakcja na słońce: opala się na lekko brązowo, ale łatwo ulega poparzeniom.

Fototyp III tzw. środkowoeuropejski

Charakterystyka: jasna do średniej karnacja, umiarkowanie podatna na oparzenia słoneczne, piegi lub ich brak, włosy w odcieniach brązu lub ciemnego blondu, niebieskie, zielone lub piwne oczy.
Reakcja na słońce: opala się na złotobrązowo, rzadko ulega poparzeniom.

Fototyp IV tzw. południowoeuropejski

Charakterystyka: średnia karnacja, oliwkowa cera, rzadko ulega poparzeniom słonecznym, brak piegów, ciemne włosy, brązowe lub piwne oczy.
Reakcja na słońce: opala się na brązowo, rzadko ulega poparzeniom.

Fototyp V tzw. azjatycki

Charakterystyka: śniada karnacja, rzadko ulega poparzeniom słonecznym, brak piegów, czarne lub ciemnobrązowe włosy, brązowe i ciemnobrązowe oczy.
Reakcja na słońce: opala się na lekko brązowo, rzadko ulega poparzeniom.

Fototyp VI tzw. afrykański

Charakterystyka: ciemna lub bardzo ciemna karnacja, brak piegów, czarne włosy, ciemnobrązowe oczy.
Reakcja na słońce: nie ulega poparzeniom.

Dowiedz się, jaki krem z filtrem UV wybrać.

Jak sprawdzić swój fototyp skóry?

Fototyp skóry można określić samodzielnie na podstawie przedstawionych powyżej charakterystyk. Można również skorzystać z testów online lub porady dermatologa.

Pamiętaj: fototyp to tylko jeden z elementów, który wpływa na reakcję skóry na słońce. Ważne jest również, aby zwracać uwagę na inne czynniki, takie jak:

Fotodermatozy i fotoalergie: skórne reakcje na słońce, takie jak pokrzywka słoneczna.
Wiek: skóra młodych osób jest bardziej wrażliwa na słońce niż skóra osób starszych.
Stan zdrowia: niektóre choroby mogą zwiększać podatność skóry na uszkodzenia pod wpływem promieniowania UV.
Przyjmowane leki i zioła o działaniu światłouczulającym, czyli zwiększającym podatność skóry na poparzenia słoneczne i powstawanie przebarwień. Są to m.in. niektóre leki przeciwdepresyjne, przeciwpadaczkowe, antybiotyki, aspiryna, cytostatyki oraz zioła, takie jak dziurawiec, rumianek, nagietek, skrzyp.

Znaczenie fototypu skóry w pielęgnacji

Znajomość fototypu skóry jest niezwykle istotna w doborze odpowiedniej pielęgnacji oraz fotoprotekcji. Osoby o jaśniejszych fototypach (I–III) powinny stosować kremy z wysokim filtrem SPF, co najmniej 30, np. Cetaphil PRO Oil Control Krem nawilżająco-matujący SPF 30 lub Cetaphil PRO Redness Control Krem nawilżający na dzień SPF 30, na co dzień, nawet w pochmurne dni, oraz unikać nadmiernej ekspozycji na słońce. Osoby o ciemniejszych fototypach (IV–VI) mogą stosować niższe filtry SPF, ale nadal powinny chronić skórę przed słońcem.

Fototyp skóry to tylko jeden z czynników, które należy wziąć pod uwagę przy doborze pielęgnacji. Ważne jest również uwzględnienie typu cery (sucha, tłusta, mieszana), wieku oraz indywidualnych potrzeb skóry.

Fototyp skóry a opalanie

Każdy fototyp wymaga innego podejścia do ekspozycji na słońce i stosowania ochrony przeciwsłonecznej.

Fototyp I

Czas ekspozycji na słońce: bardzo krótki, około 5–10 minut dziennie. Osoby o fototypie I powinny unikać bezpośredniego słońca.
Kremy z filtrem: konieczne SPF 50+, stosowanie wodoodpornych formuł.
Ryzyko: wysokie ryzyko poparzeń słonecznych, bardzo wysokie ryzyko nowotworów skóry, przebarwień i przedwczesnego starzenia się skóry.

Fototyp II

Czas ekspozycji na słońce: krótki, około 10–20 minut dziennie. Regularne przerwy i unikanie najintensywniejszego słońca (w godzinach 11:00–15:00).
Kremy z filtrem: SPF 30–50, częste aplikowanie, co 2 godziny oraz po pływaniu.
Ryzyko: wysokie ryzyko poparzeń, umiarkowane ryzyko nowotworów skóry, przebarwień i fotostarzenia.

Fototyp III

Czas ekspozycji na słońce: umiarkowany około 20–30 minut dziennie. Uważność na najintensywniejsze godziny słońca.
Kremy z filtrem: SPF 30, regularne stosowanie i ponawianie aplikacji co 2 godziny.
Ryzyko: średnie ryzyko poparzeń, umiarkowane ryzyko nowotworów skóry, możliwe przebarwienia i fotostarzenie.

Fototyp IV

Czas ekspozycji na słońce: umiarkowany, około 30–40 minut dziennie. Można przebywać na słońcu, ale należy unikać godzin, w których jest ono najintensywniejsze, czyli między 11 a 15.
Kremy z filtrem: SPF 20–30, regularne stosowanie.
Ryzyko: niskie ryzyko poparzeń, niższe ryzyko nowotworów skóry, możliwe przebarwienia przy nadmiernym opalaniu.

Fototyp V

Czas ekspozycji na słońce: dłuższy, około 40–60 minut dziennie. Osoby z tym fototypem mogą przebywać na słońcu dłużej, ale wciąż potrzebują ochrony.
Kremy z filtrem: SPF 15–20, regularne stosowanie.
Ryzyko: bardzo niskie ryzyko poparzeń, niskie ryzyko nowotworów skóry, możliwe przebarwienia przy intensywnym i długotrwałym opalaniu.

Fototyp VI

Czas ekspozycji na słońce: najdłuższy, nawet 60 i więcej minut dziennie. Osoby o tym fototypie mają naturalnie większą ochronę przed UV.
Kremy z filtrem: SPF 15 wystarczy, ale ważne jest regularne stosowanie.
Ryzyko: bardzo niskie ryzyko poparzeń, niskie ryzyko nowotworów skóry, ale nadal możliwe przebarwienia i fotostarzenie przy długotrwałej ekspozycji.

Do czego może prowadzić nadmierne opalanie?

Nadmierne opalanie niesie za sobą liczne ryzyka, bez względu na fototyp skóry:

Poparzenia słoneczne: największe ryzyko dla fototypów I i II, które mogą doświadczyć bolesnych poparzeń po krótkiej ekspozycji.
Nowotwory skóry: zwiększone ryzyko raka skóry (w tym czerniaka) dla wszystkich fototypów, szczególnie przy regularnym wystawianiu się na intensywne słońce bez odpowiedniej ochrony.
Przebarwienia: plamy pigmentacyjne mogą wystąpić u osób z każdym fototypem, szczególnie przy nadmiernym opalaniu.
Fotostarzenie: promieniowanie UV przyspiesza starzenie się skóry, powodując zmarszczki, utratę elastyczności i suchość skóry.
Fotodermatozy.

Dodatkowe wskazówki dotyczące bezpiecznego opalania

Nie opalaj się w godzinach południowych (od 10:00 do 16:00), kiedy promieniowanie UV jest najsilniejsze. Pamiętaj, że krem z filtrem SPF, np. Cetaphil PRO Redness Control Krem nawilżający na dzień SPF 30 należy stosować na 30 minut przed wyjściem na słońce i reaplikować co 2 godziny, a także po kąpieli lub spoceniu się. Należy smarować nim wszystkie odsłonięte partie ciała, w tym twarz, uszy, szyję i dekolt. Noś nakrycie głowy i okulary przeciwsłoneczne. Pij dużo wody, aby uniknąć odwodnienia. Po opalaniu zastosuj krem nawilżający, np. Cetaphil Krem nawilżający do ciała lub Cetaphil Łagodzący żel z aloesem.

Bezpieczne opalanie zależy od zrozumienia własnego fototypu skóry i odpowiedniego stosowania środków ochrony przeciwsłonecznej. Regularne stosowanie kremów z filtrem, unikanie intensywnego słońca oraz umiarkowanie w ekspozycji na słońce to kluczowe elementy ochrony przed szkodliwym działaniem promieniowania UV.