Pieluszkowe zapalenie skóry u dzieci – objawy, przyczyny i sposoby leczenia

Pieluszkowe zapalenie skóry jest powszechną dolegliwością występującą u niemowląt oraz dzieci noszących pieluchy. Objawia się zaczerwienieniem, wysypką i podrażnieniem skóry w miejscach, w których pieluszka dotyka ciała, co może prowadzić do dyskomfortu i bólu. Przyczyny tego stanu mogą być różnorodne – od nadmiernej wilgoci aż po zakażenia bakteryjne lub grzybicze.

Czym jest pieluszkowe zapalenie skóry? Jakie są jego przyczyny?

Pieluszkowe zapalenie skóry (PZS) nie jest chorobą zakaźną, to stan zapalny skóry występujący w okolicy pieluszki. Dotyka ono około 30% niemowląt i zazwyczaj pojawia się między 4. a 12. miesiącem życia, choć może wystąpić również wcześniej lub później. PZS często powoduje dyskomfort i ból u dziecka, a także wpływa na jego samopoczucie.

Przyczyny PZS są złożone i wieloaspektowe. Do najważniejszych czynników należą:

długotrwały kontakt skóry z moczem i kałem w ciepłym, wilgotnym środowisku pieluszki, co sprzyja rozwojowi grzybów i bakterii, które mogą podrażniać delikatną skórę dziecka;
enzymy zawarte w kale, takie jak proteazy i lipazy, mogą uszkadzać barierę skórną, zwłaszcza gdy mają kontakt z moczem o zasadowym pH, zwiększającym ich drażniące działanie;
niedostateczna lub nadmierna higiena – zbyt agresywne lub niedokładne oczyszczanie skóry może uszkodzić jej naturalną barierę ochronną, co sprzyja powstawaniu stanów zapalnych;
tarcie i podrażnienie – ocieranie się pieluszki o skórę, zwłaszcza w pachwinach i na pośladkach, może powodować mikrourazy i stany zapalne;
substancje chemiczne – niektóre składniki pieluszek, preparatów do pielęgnacji, detergentów do prania pieluch oraz chusteczek nawilżających mogą wywoływać alergie lub podrażnienia u dzieci o wrażliwej skórze;
predyspozycje genetyczne – jeśli jedno z rodziców w dzieciństwie miało PZS, istnieje większe prawdopodobieństwo, że również ich dziecko będzie na nie cierpieć;
dzieci z atopowym zapaleniem skóry (AZS) lub skłonnościami do alergii są bardziej podatne na rozwój PZS ze względu na osłabioną barierę skórną i skłonność do stanów zapalnych.

Do innych czynników, które mogą przyczyniać się do PZS, należą: biegunka, częste oddawanie moczu, infekcje drożdżakowe, niedobory witamin (zwłaszcza witaminy B2), przebyta antybiotykoterapia, wrodzone choroby układu moczowego, a także niektóre leki.

Sprawdź także, jakie kosmetyki są najlepsze na odparzenia u niemowlaka.

Jak zdiagnozować pieluszkowe zapalenie skóry?

Objawy pieluszkowego zapalenia skóry mogą mieć różne nasilenie i obejmować:

1. Zmiany skórne w okolicy pieluszkowej:

skóra staje się zaczerwieniona, swędząca i wrażliwa na dotyk – zaczerwienienie może obejmować pośladki, uda, pachwiny oraz genitalia;
mogą pojawić się grudki, pęcherzyki, krostki, swędząca wysypka lub łuski – wykwity te mogą być bolesne, a w niektórych przypadkach nawet pękać z wysiękiem osocza;
stany zapalne – skóra jest zaczerwieniona, ciepła, napięta i opuchnięta.

2. Zmiany behawioralne:

płacz i rozdrażnienie spowodowane dyskomfortem, bólem i swędzeniem skóry;
dolegliwości wywołane PZS mogą utrudniać dziecku zasypianie i spokojny sen;
utrata apetytu.

Należy zwrócić uwagę, że nie wszystkie dzieci z PZS będą miały każdy z wymienionych symptomów. Ich nasilenie i rodzaj mogą się różnić w zależności od indywidualnego przypadku.

Diagnoza pieluszkowego zapalenia skóry polega na obserwacji zapalnych zmian skórnych w miejscach, gdzie skóra dziecka styka się z pieluchą. Aby ustalić przyczyny choroby, lekarz może zlecić badanie mykologiczne w przypadku podejrzenia infekcji drożdżakowej lub testy płatkowe na skórze, jeśli istnieje podejrzenie alergii kontaktowej.

Dowiedz się, czym jest i jak rozpoznać rumień noworodkowy.

Jeśli istnieje podejrzenie łuszczycy zwykłej, która pojawia się w okolicy pieluszkowej i jest trudna do odróżnienia od PZS oraz łojotokowego zapalenia skóry, lekarz może zdecydować o przeprowadzeniu biopsji skóry oraz ocenie histologicznej, aby dokładnie określić rodzaj zmian. Wczesne rozpoznanie i leczenie pomoże szybko złagodzić dokuczliwe objawy i zapobiec ewentualnym powikłaniom.

Jak leczy się pieluszkowe zapalenie skóry?

W przypadku nasilonych objawów PZS pediatra może zalecić stosowanie maści lub kremów leczniczych oraz leków podawanych doustnie. Do najczęściej stosowanych preparatów należą:

kremy cynkowe – tlenek cynku działa przeciwzapalnie, ściągająco i antybakteryjnie;
antybiotyki (w przypadku zakażeń bakteryjnych);
leki przeciwhistaminowe – w celu złagodzenia świądu i reakcji alergicznych;
leki uszczelniające naczynia – w celu zmniejszenia wysięku i zaczerwienienia;
niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLP) – w celu redukcji stanu zapalnego;
kortykosteroidy – stosowane miejscowo w krótkim okresie, szybko łagodzą stany zapalne i swędzenie;
preparaty przeciwgrzybicze – zalecane w przypadku zakażeń grzybiczych, takich jak drożdżyca pieluszkowa.

Profilaktyka pieluszkowego zapalenia skóry

Oprócz leczenia farmakologicznego niezwykle ważna jest prawidłowa pielęgnacja skóry okolicy pieluszkowej. Obejmuje ona:

zmienianie pieluszek co 2–3 godziny, zwłaszcza po oddaniu stolca;
jak najczęstsze pozostawianie dziecka bez pieluszki, aby skóra miała zapewnioną wentylację;
dokładne, delikatne oczyszczanie skóry letnią wodą i łagodnym środkiem myjącym (idealna do tego będzie łagodząca swędzenie Cetaphil Pro Itch Control Emulsja do mycia) oraz osuszanie miękkim ręcznikiem;
stosowanie pozbawionych barwników i substancji zapachowych kremów pielęgnacyjnych, takich jak Cetaphil Pro Itch Control Balsam do nawilżania twarzy i ciała, który nie tylko tworzy barierę ochronną przed wilgocią i podrażnieniami, ale także przywraca równowagę mikrobiomu skóry;
wybieranie pieluch zapewniających właściwą cyrkulację powietrza – należy unikać pieluszek perfumowanych i z plastikowymi wkładkami;
utrzymywanie odpowiedniej temperatury (około 20–22°C) i wilgotności powietrza (około 50–60%) w pomieszczeniu, w którym przebywa dziecko;
kąpiele w letniej wodzie (gorąca woda podrażnia i przesusza skórę!);
dietę dziecka – w niektórych przypadkach pediatra może zalecić zmiany w jadłospisie, jeśli podejrzewa alergię pokarmową.

Tak prowadzona pielęgnacja skóry dziecka jest jednocześnie sposobem na profilaktykę PZS.

Pamiętaj, że informacje zawarte w artykule nie zastępują konsultacji z lekarzem. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości dotyczących zdrowia dziecka zawsze należy skonsultować się z pediatrą.