Budowa skóry i jej funkcje. Z ilu warstw się składa?
Skóra to jeden z najważniejszych narządów w organizmie człowieka. Zbudowana z trzech warstw, pokrywa niemal cały obszar ciała. Waży około 18 kilogramów, a jej grubość jest uwarunkowana okolicą, którą pokrywa. Kondycja skóry zależy od szeregu czynników zewnętrznych.
Podstawową funkcją poszczególnych warstw naskórka jest ochrona organizmu przed drobnoustrojami, lecz nie jest to ich jedyne zadanie. Skóra bierze czynny udział w procesie termoregulacji, produkcji witaminy D3 oraz melaniny. Dba również o utrzymanie prawidłowej homeostazy organizmu.
Charakterystyczne cechy skóry
Skóra jest jednym z najważniejszych narządów człowieka, ponieważ pokrywa cały obszar jego ciała i umożliwia mu odbieranie bodźców ze środowiska zewnętrznego. Jej budowa anatomiczna jest złożona. Grubość skóry waha się w przedziale 0,4–5 milimetrów i zależy od okolicy, która została nią pokryta. Waży mniej więcej 18 kilogramów i zajmuje powierzchnię około 2 metrów kwadratowych. Jest mocno unaczyniona i pełni wiele ważnych funkcji.
Budowa anatomiczna skóry
Anatomiczna budowa skóry człowieka jest złożona. Obejmuje trzy podstawowe warstwy: skórę właściwą, tkankę podskórną oraz naskórek. W skórze są też gruczoły potowe i łojowe, włosy, naczynia krwionośne i chłonne oraz zakończenia nerwowe. Skóra głowy i tułowia różni się od naskórka na dłoniach, ponieważ nie posiada on warstwy tkanki podskórnej, włosów ani gruczołów, przez co jest zgrubiały.
Skóra właściwa
Skóra właściwa to warstwa środkowa. Cechuje ją wytrzymałość i sprężystość. Jej grubość wynosi od 1 do 3 milimetrów. W budowie skóry właściwej dominuje tkanka łączna włóknista, która zawiera receptory, gruczoły potowe, naczynia krwionośne i nerwy oraz korzenie włosów. Podzielono ją na dwie warstwy: brodawkowatą z dużą ilością uwypukleń połączonych z naskórkiem oraz siatkowatą, która przylega do tkanki podskórnej. Obecne w skórze właściwej zakończenia nerwowe umożliwiają człowiekowi odbieranie bodźców zewnętrznych np. temperatury, bólu lub ucisku. Zawiera ona także komórki tkanki łącznej, tuczne oraz kilka rodzajów włókien.
Tkanka podskórna
Tkanka podskórna odgrywa bardzo ważną rolę w procesie termoregulacji. Składa się z dwóch różnych tkanek: tłuszczowej, w której są komórki tłuszczowe, receptory, gruczoły i dolne fragmenty korzeni włosów oraz łącznej. Obecne są w niej także naczynia krwionośne, nerwowe oraz włókna. Tkanki podskórnej nie klasyfikuje się jako części skóry. Jest ona jedynie z nią związana.
Naskórek
Naskórek stanowi warstwę zewnętrzną skóry i jest jej najbardziej rozbudowanym elementem. W organizmie człowieka pełni funkcję ochronną. Nadaje skórze i włosom indywidualny koloryt, ponieważ jako jedyny zawiera melaninę, która jest barwnikiem.
W wewnętrznej budowie anatomicznej wyróżnia się 5 warstw naskórka:
- rogową podzieloną na zbitą i rogowaciejącą, która jest zbudowana wyłącznie z komórek zrogowaciałych – zapobiega ona utracie wody; zawiera keratynę (finalny produkt metabolizmu naskórka), która chroni ludzką skórę przed nadmiernym promieniowaniem. Jest też budulcem włosa;
- jasną – stanowiącą niewielkie pasmo i zlokalizowaną na kończynach, zwłaszcza podeszwach stóp oraz na wewnętrznej stronie dłoni;
- ziarnistą – złożoną z komórek wrzecionowatych, które wyglądem przypominają kilka nałożonych na siebie warstw pełniących funkcje ochronne;
- kolczystą – jedną z najgrubszych warstw naskórka. W jej budowie są wyłącznie komórki wieloboczne;
- podstawną – położoną najniżej i zawierającą wiele komórek, w tym: Merkla, Langerhansa oraz melanocyty.
Funkcje skóry
Skórę nie bez powodu traktuje się jako jeden z najważniejszych narządów w organizmie. Pełni szereg ważnych dla człowieka funkcji:
- chroni – izoluje czynniki zewnętrzne od wewnętrznych, co oznacza, że chroni organizm przed drobnoustrojami, substancjami chemicznymi, urazami oraz oparzeniami;
- bierze udział w produkcji melaniny – barwnika odpowiedzialnego za kolor skóry i włosów;
- wpływa na produkcję witaminy D3 – potrzebnej do prawidłowego funkcjonowania układu kostnego i nerwowego;
- rozpoznaje i klasyfikuje alergeny;
- ma zdolność do zwalczania patogenów;
- bierze udział w procesie termoregulacji;
- umożliwia odbieranie bodźców ze środowiska zewnętrznego;
- zwiększa wchłanialność niektórych substancji;
- ma udział w regulowaniu gospodarki wodno-elektrolitowej, tłuszczowej oraz witaminowej.
Kondycja skóry jest uwarunkowana przez szereg czynników. Jej wygląd zewnętrzny jest zależny od rasy, płci, wieku i ogólnego stanu zdrowia. Wiotczeje i słabnie z upływem czasu, dlatego trzeba zadbać o jej prawidłową pielęgnację. Skórze nie służą urazy mechaniczne, promieniowanie oraz oparzenia, ponieważ bywa podatna na uszkodzenia.
