Atopowe zapalenie skóry u niemowląt – jak złagodzić swędzenie i przywrócić komfort maluszkowi?

Atopowe zapalenie skóry (AZS) to przewlekła choroba, która dotyka najczęściej niemowlęta i małe dzieci. Charakteryzuje się suchością, swędzeniem i stanem zapalnym, prowadząc do powstawania czerwonych, swędzących wyprysków. Chociaż AZS nie da się całkowicie wyleczyć, można znacząco złagodzić jego objawy i poprawić jakość życia niemowlęcia.

Czym jest atopowe zapalenie skóry? Jakie daje objawy u niemowląt?

Atopowe zapalenie skóry (AZS) jest znane również pod innymi nazwami, takimi jak świerzbiączka Besniera lub wyprysk alergiczny/alergiczne zapalenie skóry, wyprysk atopowy, egzema. Dermatolodzy i alergolodzy klasyfikują AZS jako niezakaźną, zapalną i przewlekłą dermatozę (chorobę skóry) z naprzemiennymi okresami zaostrzeń i remisji.

Głównym objawem AZS jest uporczywy i nawracający świąd, któremu towarzyszy pojawiający się na skórze liszaj. Choroba ta jest zaliczana do chorób atopowych, o podłożu genetycznym i uwarunkowana nieprawidłową reakcją immunologiczną. W przypadku AZS mamy do czynienia z nadreaktywnością komórek Langerhansa, co prowadzi do nadmiernego wytwarzania przeciwciał IgE i nieprawidłowej odpowiedzi odpornościowej.

Czy z AZS się wyrasta? U około 60% dzieci z AZS objawy ustępują z wiekiem. U pozostałych 40% choroba może utrzymywać się w wieku dorosłym. Co ważne, nawet jeśli objawy AZS ustąpią z wiekiem, istnieje ryzyko nawrotów. Dlatego ważne jest, aby o skórę z AZS odpowiednio dbać przez całe życie.

Jakie są przyczyny występowania AZS u niemowląt?

Dokładne przyczyny AZS nie są do końca poznane, ale uważa się, że na jego rozwój wpływa połączenie kilku czynników, takich jak:

predyspozycje genetyczne: wśród bliskich członków rodziny często występują choroby o podłożu alergicznym, takie jak astma czy katar sienny;
zaburzenia bariery skórnej: skóra osób z AZS ma słabszą barierę ochronną (płaszcz hydrolipidowy), co ułatwia wnikanie alergenów i patogenów;
warunki środowiskowe nasilające objawy AZS:
suche powietrze,
substancje drażniące (np. pot, detergenty, środki zapachowe),
alergeny (np. kurz, pyłki, sierść zwierząt).

Przeczytaj: Atopowe zapalenie skóry u dorosłych. Jak sobie radzić z objawami?

Jak rozpoznać AZS u niemowlęcia?

Rozpoznanie AZS u niemowląt może być trudne, ponieważ jego objawy często naśladują inne choroby skóry. Wyróżnia się kilka typowych objawów AZS u niemowląt:

sucha, swędząca skóra, szczególnie na twarzy, głowie, tułowiu, dłoniach i stopach;
czerwone, swędzące wypryski, liszaj – mogą pękać i tworzyć strupy;
pogrubienie skóry w miejscach narażonych na ciągłe drapanie;
zapalenie skóry, które może prowadzić do wysięku i tworzenia strupów.

Przy występowaniu powyższych objawów warto prowadzić dziennik obserwacji: notuj objawy dziecka, czynniki, które je nasilają i łagodzą, np. stosowane emolienty. Ponadto możesz też robić zdjęcia zmian skórnych. Pomoże to lekarzowi w ocenie symptomów, szczególnie gdy przed wizytą choroba przejdzie w stan remisji.

Nie lekceważ objawów AZS u swojego dziecka. Wczesna diagnoza i odpowiednia terapia mogą znacznie poprawić jakość życia malucha. Nawet jeśli symptomy są łagodne, regularne konsultacje z dermatologiem są niezbędne do kontrolowania choroby i zapobiegania jej nawrotom.

Leczenie i pielęgnacja skóry atopowej u niemowląt

Atopowe zapalenie skóry (AZS) to wprawdzie choroba przewlekła, ale dzięki odpowiedniej pielęgnacji i leczeniu można znacznie złagodzić jej przebieg i zapewnić dziecku komfort.

1. Kąpiele – oczyszczanie skóry

Kąpiele powinny być krótkie i letnie (około 37°C). Unikaj gorącej wody, która wysusza skórę. Stosuj delikatne bezzapachowe płyny do mycia przeznaczone do skóry atopowej, np. Cetaphil PRO Itch Control Emulsja do mycia, która delikatnie oczyszcza skórę bez jej wysuszania. Zawiera pantenol, który działa łagodząco i nawilżająco. Po kąpieli delikatnie osusz skórę dziecka ręcznikiem, nie trąc jej.

2. Emolienty – nawilżanie, natłuszczanie

Nawilżanie skóry jest kluczowe w pielęgnacji AZS. Regularnie stosuj kremy i balsamy nawilżające (tzw. emolienty) o łagodnym składzie, najlepiej przeznaczone do pielęgnacji skóry atopowej. Wybieraj produkty, które zapewniają długotrwałe nawilżenie, np. Cetaphil PRO Itch Control Balsam do nawilżania ciała, bogaty w ceramidy, kwas hialuronowy i alantoinę, które nawilżają, łagodzą podrażnienia, wzmacniają barierę ochronną skóry i znacznie ograniczają świąd skóry. Balsam zawiera nową, ulepszoną formułę wzbogaconą o Ad-Resyl, która wspomaga utrzymanie zrównoważonego mikrobiomu skóry.

Stosuj emolienty kilka razy w ciągu dnia, zwłaszcza po kąpieli. Zwróć uwagę na ich skład. Unikaj substancji zapachowych, barwników i konserwantów, które mogą podrażniać delikatną i bardzo podrażnioną skórę dziecka.

3. Leki miejscowe – łagodzenie objawów

W przypadku nasilenia objawów AZS lekarz może zalecić stosowanie leków na receptę. Najczęściej są to:

● kortykosteroidy: działają przeciwzapalnie i łagodzą świąd;

● calcineuryny: działają immunosupresyjne i mogą być stosowane jako alternatywa dla kortykosteroidów.

Pamiętaj! Przestrzegaj zaleceń lekarza dotyczących stosowania leków. Monitoruj stan skóry dziecka, aby szybko reagować na ewentualne zaostrzenia objawów.

Dowiedz się: Jakie znaczenie ma dieta w AZS?

Sposoby na złagodzenie objawów AZS

Istnieje wiele skutecznych metod, które pomagają w niwelowaniu uporczywych dolegliwości AZS. Są to m.in.:

1. Nawilżanie powietrza

Suche powietrze może nasilać swędzenie i podrażniać skórę atopową. Dlatego ważne jest, aby utrzymywać odpowiednią wilgotność powietrza w domu, najlepiej na poziomie 40–60%. Można to osiągnąć za pomocą:

Nawilżacza powietrza: pamiętaj, aby wybrać nawilżacz ultradźwiękowy, który nie generuje pyłu. Ważne jest również, aby do nawilżacza wlewać miękką i przefiltrowaną wcześniej wodę. Ultradźwięki niestety wytrącają kamień z wody i rozpylają go w powietrzu – jeżeli masz twardą wodę, zwróć na to uwagę.
Mokrych ręczników rozwieszonych na grzejnikach lub w pobliżu łóżeczka dziecka.
Suszenia prania w domu. To rozwiązanie, które nie tylko pozwala zwiększyć wilgotność powietrza w pomieszczeniach, ale również ogranicza ilość pyłków i innych alergenów, które pojawiają się po suszeniu prania na zewnątrz.

2. Unikanie ekspozycji na alergeny

U niektórych dzieci z AZS występują alergie na konkretne substancje, które mogą nasilać objawy. Najczęściej są to alergie na:

kurz;
pyłki – pamiętaj, aby unikać spacerów z dzieckiem w dni o wysokim stężeniu pyłków;
detergenty – stosuj delikatne, naturalne i najlepiej bezzapachowe środki do prania;
sierść zwierząt.

3. Stosowanie chłodnych kompresów

Okłady mogą przynieść ulgę w swędzeniu i podrażnieniu skóry. Wystarczy nasączyć czystą szmatkę w chłodnej wodzie, przyłożyć ją do swędzącego miejsca na kilka minut i powtarzać czynność kilka razy dziennie, w razie potrzeby. Zamiast szmatki można stosować żelowe kompresy.

Dodatkowe wskazówki:

zapobiegaj drapaniu skóry – obcinaj paznokcie na półokrągło i zakładaj dziecku bawełniane rękawiczki;
wybieraj ubrania z naturalnych i miękkich tkanin (np. bawełna). Unikaj sztucznych materiałów (takich jak poliester i akryl) i wełny, które mogą podrażniać skórę.

Pielęgnacja skóry atopowej u niemowląt wymaga cierpliwości i wytrwałości. Stosując się do wyżej wymienionych metod i obserwując dziecko, możesz znacznie złagodzić objawy AZS i poprawić komfort życia swojego malucha.

Kiedy udać się do lekarza?

Istnieje kilka sytuacji, w których konieczna jest natychmiastowa konsultacja z lekarzem:

silny świąd, który utrudnia dziecku codzienne funkcjonowanie i sen;
poważne zaczerwienienie, obrzęk lub pękanie skóry;
wystąpienie wyprysków ropnych lub krwawych;
zakażenie skóry, pojawienie się wysięku, strupów lub ran, gorączka, obrzęk węzłów chłonnych;
brak poprawy po zastosowaniu zaleconych przez lekarza metod leczenia i pielęgnacji.